ABD ve Çin arasındaki güç mücadelesi, son dönemlerde gümrük tarifeleri, teknoloji kısıtlamaları ve stratejik ham maddelerin kontrolü gibi birçok alanda gerginliğin artmasına yol açtı. İki ülke, ticaret gerilimini çözme çabaları sürerken, farklı sektörlerde yaşanan ihtilaflar, uluslararası ilişkileri derinden etkileyen bir boyut kazanmış durumda.
Ticaret Müzakereleri ve İhtilaf Alanları
ABD ve Çin, ticaret gerilimlerini azaltmak amacıyla müzakereler yürütürken, aynı zamanda çip sektörü, yapay zeka, nadir toprak elementleri ve gıda ihracatı gibi çeşitli konularda karşılıklı hamleler yapıyor. Sadece bu hafta içerisinde, Pekin yönetimi, 9 Eylül tarihinde nadir toprak elementleri ve üretim teknolojileri için yeni ihracat kısıtlamaları getirdi. Bu kısıtlamaların hemen ardından, 10 Eylül'de ABD merkezli bazı şirketler yaptırım listesine alındı ve Qualcomm hakkında anti-tekel soruşturması başlatıldı. Bu gelişmeler, iki ülkenin ticaret ilişkilerinin ne denli kırılgan olduğunu gösteriyor.
Nadir Toprak Elementleri ve İhracat Kontrolleri
Çin Ticaret Bakanlığı, nadir toprak elementleri ile ilgili yeni kısıtlamalar getirdi. Bu elementler, elektrikli araçlardan akıllı telefonlara kadar birçok yüksek teknoloji ürününün üretiminde kritik bir rol oynuyor. Kısıtlamalar, bu elementlerin çıkarma, işleme ve geri dönüşüm süreçlerini kapsarken, bu alandaki teknolojilerin transferini de sınırlıyor. Ayrıca, Çin'de üretilen nadir toprak elementlerini ihraç eden yabancı şirketlere, belirli ürünler için lisans alma zorunluluğu getirildi. Bu adımlar, ABD'nin teknoloji alanındaki kısıtlamalarına bir yanıt niteliği taşıyor.
APEC Zirvesi ve İki Ülke Liderlerinin Görüşmesi
Bu gelişmeler, ABD ile Çin arasında devam eden tarife müzakereleriyle çakışıyor. İki ülke liderleri, bu ay sonunda Güney Kore'de düzenlenecek Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi’nde bir araya gelmeyi planlıyor. Çin'in, ABD'nin çip sektörü üzerindeki kısıtlamalarına karşılık vermek için nadir toprak elementlerine yönelik kontrolleri artırması dikkat çekiyor. Önceki ABD Başkanı Joe Biden döneminde alınan önlemler ve güncel gelişmeler, iki ülke arasındaki ticaret savaşının derinleşmesine yol açtı.
ABD'nin Tepkileri ve Yaptırımlar
ABD Başkanı Donald Trump, Çin'in nadir toprak elementleri konusundaki adımlarına sert tepki gösterdi. Trump, eğer Çin bu tutumunu sürdürürse, 1 Kasım’dan itibaren tüm ürünlere yüzde 100 ek gümrük tarifesi getireceklerini açıkladı. Ayrıca, kritik yazılımların ihracatının da durdurulacağını belirtti. Bu durum, iki ülkenin ticari ilişkilerinde daha fazla gerilim yaşanacağına işaret ediyor.
Çin'de Yaptırım Uygulamaları ve Soruşturmalar
Çin Ticaret Bakanlığı, 10 Eylül’de ABD ve Kanada merkezli 14 şirkete yaptırım uygulama kararı aldı. Bu şirketlerin, Çin’in güvenliğine zarar verdiği gerekçesiyle "güvenilmez varlık" listesine alındığı belirtildi. Aynı gün, Qualcomm hakkında başlatılan anti-tekel soruşturması, bu bağlamda dikkat çekici bir gelişme oldu. Qualcomm, dünya genelinde önemli bir çip üreticisi olarak, Çin pazarında büyük bir paya sahip. Soruşturma, Qualcomm'un başka bir şirketle yaptığı devralma sürecinin Çin'in tekelleşme karşıtı düzenlemelerini ihlal edip etmediğini incelemeyi amaçlıyor.
Teknoloji Alanındaki Rekabet
ABD'nin önceki yönetimi, Çin ile rekabet stratejisini güçlendirerek, ulusal güvenliği tehdit edebilecek teknoloji transferlerini önlemeye yönelik adımlar atmıştı. Biden döneminde yürürlüğe giren Çip ve Bilim Yasası, ABD'nin teknoloji alanındaki rekabet gücünü artırmayı hedefliyor. Bu bağlamda, ABD'nin çip üretim donanımına yönelik kısıtlamaları, Çin'in bu sektördeki gelişimini sınırlamayı amaçlıyor. Trump yönetimi de benzer bir strateji izleyerek, bu alandaki kısıtlamaları korumakta kararlı görünüyor.
Özellikle iki ülke arasındaki ticaret savaşının artarak devam etmesi, küresel ekonomik istikrarı tehdit eden bir durum haline geliyor. ABD ve Çin'in karşılıklı olarak uyguladığı tarife artışları ve kısıtlamalar, uluslararası ticarette belirsizlik yaratırken, bu durumun global pazarlara etkisi de merak konusu olmaya devam ediyor.
