Dünya genelinde çocukların en sık karşılaştığı sorunlardan biri olan akran zorbalığı, dijitalleşmenin etkisiyle giderek daha karmaşık bir hal alıyor. Fiziksel, sözlü ve sosyal zorbalığın yanı sıra siber zorbalık gibi yeni riskler de çocukların sosyal, duygusal ve akademik gelişimlerini olumsuz yönde etkiliyor. Bu bağlamda, Türkiye'de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı, akran zorbalığına karşı farkındalık oluşturmayı hedefleyen kapsamlı bir dizi eğitim ve bilinçlendirme programı başlatmış durumda.
Eğitim Programları ve Uygulamalar
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Türkiye genelinde Çocuk Hakları İl Çocuk Komiteleri aracılığıyla eğitim programları düzenleyerek, bu yıl 81 ilde çocuklara ulaşmayı hedefliyor. Bakanlık, 2025 yılına kadar 139 eğitim ile 9 bin 504 çocuğa destek sağlamayı planlıyor. Eğitimlerde akran zorbalığı, siber zorbalık, güvenli iletişim ve olumlu akran ilişkileri gibi konular ele alınıyor. Ayrıca, "İlk Öğretmenim Ailem" isimli mobil uygulama, ebeveynlere zorbalığın türleri, belirtileri ve çözüm yolları hakkında kapsamlı bilgiler sunuyor. Bu uygulamadan 1 milyon 25 binden fazla kullanıcı yararlanıyor.
UNICEF İşbirliği ile Geliştirilen Programlar
UNICEF ile işbirliği içerisinde yürütülen "Akran Zorbalığı Odaklı Psikososyal Destek ve Pozitif Ebeveynlik Programı" ise 6-18 yaş gruplarına yönelik 8 oturumdan oluşan bir eğitim modeli sunuyor. Bu program, çocuklarda farkındalık oluşturmayı ve ebeveynlerin zorbalıkla baş etme becerilerini güçlendirmeyi amaçlıyor. Eğitimlerin yanı sıra Milli Eğitim Bakanlığı, sosyal duygusal beceri programları aracılığıyla bu yıl 5,2 milyon öğrenciye destek sağladı.
Okullarda Yapılan Çalışmalar
Milli Eğitim Bakanlığı, okullarda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri üzerinden akran zorbalığını önlemeye yönelik koruyucu-önleyici çalışmalar yürütüyor. Geçtiğimiz eğitim öğretim yılında 6 milyon 393 bin 853 öğrenciye akran zorbalığı ve şiddetle mücadele eğitimi verilirken, 338 bin 590 veli de bilgilendirme programlarına katıldı. Uygulanan sosyal duygusal beceri programları, öz farkındalık, öfke kontrolü, şiddetle başa çıkma, empati ve sağlıklı iletişim gibi konuları kapsamaktadır.
Siber Zorbalık ile Mücadele
Öğrencilerin dijital ortamda karşılaşabilecekleri risklere karşı bilinçlenmesi amacıyla "İkizlerin Hikayesi" ve "Kahramanın Maceraları" gibi hikaye kitapları ilkokul düzeyindeki çocuklara dağıtıldı. Bu tür programlar, çocukların sosyal becerilerini geliştirmeyi ve zorbalıkla başa çıkma yeteneklerini artırmayı hedefliyor.
Sağlık Bakanlığı'nın Rolü
Sağlık Bakanlığı, akran zorbalığına karşı çok yönlü hizmet sunmak amacıyla Sağlıklı Hayat Merkezleri, Göç Sağlığı Merkezleri ve hastanelerdeki psikologlar, sosyal çalışmacılar ve çocuk gelişimcileri ile işbirliği yapıyor. Yılın ilk 9 ayında, Sağlıklı Hayat Merkezlerine akran zorbalığı nedeniyle 5 bin 323 başvuru gerçekleşti. Ayrıca bu dönemde 14 bin 326 danışmanlık hizmeti verildi. Sağlık Bakanlığı, 1869 eğitim programı düzenleyerek 107 bin 306 kişiyi bilgilendirdi.
Özellikle, Bakanlık tarafından uygulanan 7 haftalık grup çalışmaları şeklindeki Ön Ergenlik Yıllarında Duygusal Beceriler (EASE) Programı, çocukların ve ebeveynlerinin duygusal becerilerini güçlendirmeyi amaçlıyor. Eğitimlerin içerikleri, hikaye ve etkinlik temelli olarak tasarlanarak, katılımcıların zorbalıkla başa çıkma yeteneklerini artırmayı hedefliyor.
