Rusya’daki Perm Politeknik Üniversitesi'nden bilim insanları, esnemenin yalnızca sıkılma veya oksijen eksikliği ile ilgili olmadığına dair önemli bir araştırma gerçekleştirdi. Araştırma, beynin uyanıklık ile gevşeme durumları arasında denge kurma çabasının esneme eylemini tetiklediğini ortaya koyuyor. Bu buluş, esnemenin nörofizyolojik bir süreç olarak nasıl işlediğine dair yeni bir perspektif sunuyor.
Esnemenin Nörofizyolojik Mekanizması
Yapılan araştırmaya göre, insanlar günde ortalama 7 ila 23 kez esniyor. Basit bir hareket gibi görünen esneme, aslında dopamin salgısı ve solunum merkezinin etkileşimi ile başlayan karmaşık bir sürecin sonucudur. Esneme esnasında alınan derin nefes, kalp atışlarını yüzde 25 oranında artırmakta ve akciğerlere giren hava miktarını dört katına çıkarmaktadır. Bilim insanları, esnemenin oksijen azlığından kaynaklanmadığını, aksine beynin düşük uyanıklık seviyelerine yanıt olarak enerji toplama girişimi olduğunu ifade ediyor. Kişi yeniden aktif hale geldiğinde ise esneme ihtiyacı ortadan kalkmaktadır.
Esnemenin Bulaşıcılığı ve Sosyal Etkileri
Esnemenin "bulaşıcı" bir davranış olmasının nedeni de araştırmada açıklanmıştır. Bu durum, empati ve taklitle ilişkili olan "ayna nöronları" sayesinde ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle insanlar, genellikle aile üyeleri veya arkadaşları esnerken aynı tepkiyi verme eğilimindedir. Ancak otizmli bireylerin yüz ifadelerine duyarlılığının düşük olması nedeniyle bu tepkilerin gösterilmediği belirtilmektedir.
Esneme ve Stres İlişkisi
Bilim insanları, esnemenin sınav veya topluluk önünde konuşma gibi stresli durumlar öncesinde de sıklıkla meydana geldiğini vurgulamaktadır. Bu durum, vücutta serotonin salgısını artırarak kasların gevşemesine ve stresi azaltmaya yardımcı olmaktadır. Ayrıca, esneme sırasında oluşan gözyaşları, yüz sinirinin gözyaşı bezini uyarması sonucunda ortaya çıkmaktadır.
Sonuç olarak, bilim insanları esnemeyi bastırmanın neredeyse imkânsız olduğunu, çünkü bu refleksin nefes alma, kalp ritmi ve uyku döngüsünü düzenleyen kadim beyin yapıları tarafından kontrol edildiğini vurgulamaktadır. Bu araştırma, esnemenin basit bir refleks olmaktan öte, beynin karmaşık işleyişinin bir yansıması olduğunu göstermektedir.
