Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait 'Girişim Özelliklerine Göre Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistikleri' sonuçlarını yayımladı. Bu veriler, Türkiye'deki hizmet ticaretinin büyük ölçekli girişimler ve özellikle ulaştırma ve depolama sektörleri üzerinden yoğunlaştığını ortaya koyuyor. 2023 yılı itibarıyla hizmet ihracatının yüzde 62,3’ünü, hizmet ithalatının ise yüzde 54,5’ini büyük ölçekli işletmeler gerçekleştirirken, sektörel dağılımda ulaştırma ve depolama faaliyetleri en yüksek paya sahip oldu.
Büyük Ölçekli Girişimlerin Etkisi
Yayımlanan verilere göre, 2023 yılında hizmet ihracatının yüzde 62,3’ü, 250 ve üzeri çalışanı bulunan büyük ölçekli girişimler tarafından gerçekleştirildi. Buna karşın, mikro ölçekli işletmeler (1-9 çalışan) toplam ihracatın yalnızca yüzde 8,7’sini gerçekleştirdi. Küçük ölçekli girişimlerin (10-49 çalışan) ihracattaki payı yüzde 12,4, orta ölçekli girişimlerin (50-249 çalışan) payı ise yüzde 16,0 seviyesinde kaldı. Hizmet ithalatında da benzer bir durum gözlemlendi. İthalat yapan girişimlerin yüzde 52,2’sini oluşturan mikro ölçekli işletmelerin payı yüzde 7,7 ile sınırlı kalırken, büyük ölçekli girişimler ithalatın yüzde 54,5’ini üstlenerek bu alandaki etkisini sürdürdü.
Sektörel Dağılım ve Ulaştırma-Sektörünün Önemi
Sektörel açıdan değerlendirildiğinde, ulaştırma ve depolama sektörü toplam hizmet ihracatında dikkat çekici bir konumda bulunuyor. 55 milyar 465 milyon dolarlık toplam hizmet ihracatının 37 milyar 431 milyon doları, bu sektörde faaliyet gösteren girişimler tarafından gerçekleştirildi. Bilgi ve iletişim sektörü 4 milyar 547 milyon dolar, imalat sanayi 3 milyar 883 milyon dolar ve finans ile sigorta faaliyetleri 3 milyar 421 milyon dolar hizmet ihracatı gerçekleştirdi. Hizmet ithalatında ise imalat sanayi 41 milyar 953 milyon dolarla ilk sırayı alırken, toptan ve perakende ticaret 8 milyar 424 milyon dolar, finans ve sigorta 3 milyar 280 milyon dolar, bilgi ve iletişim sektörü ise 2 milyar 291 milyon dolar hizmet ithalatı yaptı.
Mülkiyet Yapısı ve Yabancı Girişimlerin Rolü
Mülkiyet yapısına bakıldığında, yabancı kontrollü girişimler hizmet ihracatının yüzde 17,1’ini, ithalatın ise yüzde 31,6’sını gerçekleştirdi. Taşımacılık hizmetlerinde, ihracatın yüzde 90,2’si ve ithalatın yüzde 78,1’i Türkiye kontrollü girişimler tarafından yapılırken, telekomünikasyon, bilgisayar ve bilgi hizmetlerinde ise yabancı kontrollü girişimlerin ihracattaki payı yüzde 50,9 ile Türkiye kontrollü girişimleri geride bıraktı. Sigorta ve emeklilik hizmetlerinde yabancı kontrolü girişimlerin payı ihracatta yüzde 33,4, ithalatta ise yüzde 33,6 olarak kaydedildi. Finansal hizmetlerde ise ihracatın yüzde 71,7’si, ithalatın ise yüzde 78,7’si Türkiye kontrollü girişimler tarafından gerçekleştirildi.
